Proje Hakkında

Proje Hakkında

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği olarak “Dezavantajlı Grupların Adalete Erişiminin Güçlendirilmesi” başlığıyla yürüteceğimiz Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Demokrasi ve İnsan Hakları İçin Avrupa Aracı tarafından desteklenen projemiz, 2021 ila 2024 yılları arasında üç yıl boyunca sürecektir.  

Geçmiş deneyimlerimizden yola çıkarak kurguladığımız bu projenin temel çıktısı, dezavantajlı grupların adalete erişiminin güçlendirilmesine doğrudan dâhil olmak ve uzun vadede baroların, sivil toplum örgütlerinin(STÖ) ve avukatların dezavantajlı grupların adalete erişimde yaşadığı problemlere çözüm üretme konusunda işbirliklerini arttırmaktır. Proje konusu olarak belirlenen adalete erişim; Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen 16 sürdürülebilir kalkınma hedefiyle de paraleldir. 

Bu çıktı sonucu, ulaşılmak istenen belirli hedefler şunlardır: 

Proje faaliyetleriyle; STÖ’lerin, dezavantajlı grupların adalete erişimini destekleme ve bu hususta etkili savunuculuk yapma konusunda güçlenmeleri hedeflenmektedir.  

Adalete erişim, adil yargılanma hakkı, mahkeme önünde eşitlik gibi uluslararası insan hakları hukukunun başka başlıklarıyla da ilintilidir. Adalete erişim yalnızca adli yardım, adli müzaheret, fiziksel erişimden ibaret değildir. Adalete erişim; dezavantajlı grupların bu hak ve hizmetlere eşit biçimde erişip erişemediğiyle de alakalıdır ve biz de projemizi bu düşünceyi merkeze alarak hazırladık. 

Adalete erişim üzerine geçtiğimiz yıllarda farklı kurumlar tarafından çeşitli projeler üretildi ve raporlama çalışmaları yapıldı. Türkiye Barolar Birliği’nin ana faydalanıcısı, Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü’nün faydalanıcısı olduğu, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından yürütülen, İsveç Uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Ajansı tarafından fonlanan “Türkiye’de Adalete Erişim için Adli Yardım Uygulamalarının Geliştirilmesine Destek (SILA) Projesi, mülteciler ve toplumsal cinsiyet odağıyla adalete erişimin güçlendirilmesi faaliyetlerini yürüttü. Bu proje dâhilinde, Suriyeli nüfusa hizmet verecek avukatların kapasitelerinin arttırılması hedeflenmişti. 

Yakın zamanda ise; Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı tarafından “Kadınların Adalete Erişimi: Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Yasalarının Uygulanmasında Baro Adli Yardım Bürolarının Rolü” başlıklı bir proje yürütülmüş; Nisan ayı içerisinde sona eren projenin raporu ise 2021 yılının haziran ayında kamuoyu ile paylaşılmıştır.  

Biraz daha geriye gidecek olursak; 2012 yılında Doç. Dr. Seda Kalem Berk tarafından Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) “Türkiye’de “Adalete Erişim”: Göstergeler ve Öneriler” başlıklı bir rapor hazırlanmıştır.  

Bu süreçte Eşit Haklar İçin İzleme Derneği, yürüttüğü tüm projelerde, ayrımcılıkla mücadele edilmesi, dezavantajlı grupların haklara erişiminin güçlendirilmesi, alternatif uyuşmazlık çözüm yollarına başvuru mekanizmalarının kullanımı gibi başlıkları daima öncelemiştir. Tüm bu projelerin içerisinde, şu an size tanıtmakta olduğumuz “Dezavantajlı Grupların Adalete Erişiminin Güçlendirilmesi Projesi” en büyük ilhamını; 2016-2019 yılları arasında yürüttüğü  “Engellilerin Adalete Eşit Erişimlerinin Desteklenmesi” projesinden almıştır.  

Van İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği ortaklığında, Genç Engelliler Spor Kulübü-GESK, Karadeniz Kadın Dayanışma Derneği-KKDD, Mersin Ortopedik Engelliler Derneği – MOED iştiraklerinde yürütülen bu proje; tıpkı yeni projemiz gibi Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu – Demokrasi ve İnsan Hakları Avrupa Aracı (DİHAA) programı tarafından finanse edilmiştir. 

İlgili proje kapsamında: 

Engellilerin insan hakları ve temel özgürlüklerden tam olarak yararlanmaları için adalete erişimlerinin iyileştirilmesi ve güçlendirilmesi hedeflenmiş; bu temel amaç doğrultusunda gerçekleştirilen faaliyetlerle: 

Üç yıl süren ve engellilerin adalete erişimi üzerine odaklanan bu proje, derneğimize adalete erişim konusunda ciddi deneyimler kazandırmıştır. Bununla birlikte, farklı projelerde hak gruplarıyla çalışmanın getirdiği deneyimler de bu konuyla birleştiğinde; size tanıtmaktan mutluluk duyduğumuz bu proje ortaya çıkmıştır. 

Hem geçmiş projelerimizden hem de saha araştırmalarımızdan elde ettiğimiz veriler ve deneyimler sonucunda bu projenin alt yapısını oluşturduk. Buna göre:  

ESHİD dezavantajlı gruplarla şunları kasteder: 

Anayasa ve sair mevzuat, dezavantajlı grupların tanınmasının önünde engel olmaktadır ve bu şekilde bu gruplar temel haklarından yoksun kalmakta ve ayrımcılığa uğramaktadır. 

Birçok dosya mahkemelerin önüne, haklara dair farkındalık eksikliği, ekonomik gerekçeler ve mekanizmalara olan güvensizlik sebebiyle gelememektedir. 

Yargısal veya yarı yargısal mekanizmalar açısından dezavantajlı gruplar, yapısal ya da uygulamadan kaynaklı engellerle karşılaşmaktadır. İlgili kurumlar, veri toplama ve izleme gibi görevlerini yerine getirmemekte ve bu durum ayrımcılığın görünmez kılınmasına sebep olmaktadır. Örneğin; Türkiye’de bulunan dini azınlıkların veya engelli yurttaşların sayısını bilmek mümkün değildir. 

Tüm bu sebepler bir güvensizlik yaratmakta ve başvuru mekanizmalarının kullanımını azaltmaktadır. Bunlarla birlikte adalete erişim için ana temas noktasında bulunan Barolar ve ilgili STÖ’ler, talepleri karşılamakta yetersiz kalmaktadır.  

ESHİD’in ilk çalışması olan Engellilerin Adalete Erişimi konusunda başvurular, STÖ ve avukatların başvuru görüşme tekniklerine hâkim olmamaları nedeniyle, problemi tespit etmede yetersiz kaldıklarını belirtmişlerdir. 

Bu projede STÖ’lerin bu konuda daha etkili bir aktör olması ve barolar ve avukatlarla işbirliklerinin güçlendirilmesi hedeflenmektedir.  

Proje sonunda STÖ’lerin diğer paydaşlarla bu kapsamda işbirliklerini kolayca yürütebilir olmalarını sağlamak hedeflenmiştir. Bu değişim, dezavantajlı gruplara üyesini hak arama ve başvuru mekanizmalarını kullanma konusunda cesaretlendirecek, aynı zamanda hukuki desteğin kalitesi de artacaktır. 

Projenin hedef grupları:  

  1. Diyarbakır, Mardin, Antalya, Adana, Ankara ve çevre illerinde mukim, dezavantajlı gruplarla hak temelli çalışmalar yürüten STÖ’ler.  

Önceki çalışmalarımız, yerel STÖ’lerin adalete erişimin desteklenmesi konusunda eksikliklerini göz önüne sermektedir. Seçilecek beş STÖ’ye alt hibe desteği, yedisine ise avukat istihdam etme hususunda destek sağlanacaktır.  

Kurulacak danışma ağıyla birlikte, projenin bileşeni olan STÖ’ler başvuru alma, yasal destek sağlama, izleme ve raporlama hususlarında mentorluk desteği alacaklardır.  

Proje, STÖ’lere yönelik bu çok yönlü bütüncül destek yaklaşımıyla, uzun vadeli sistematik bir destekleme sürecini hedeflemektedir.  

Paydaş STÖ’lerin kurumsal kapasitelerinin güçlendirilmesi ile proje uygulama süresinin de ötesine geçen bir uzmanlık geliştirme hedeflenmektedir. 

  1. Barolar ve Avukatlar 

Baroların adli yardım servisleri, dezavantajlı grupların adalete erişiminde en önemli aktör olarak değerlendirilmelidir. Bununla birlikte barolar komisyonları ve merkezleri aracılığıyla da çeşitli hak gruplarına destek olmaktadır. 

Aynı zamanda adli yardım yalnızca ekonomik olarak ihtiyacı olanlara destek sunan bir mekanizmadır. Uygunluk ölçütleri nedeniyle herkes faydalanamamaktadır. Hak temelli bir yaklaşım eksikliği olduğu ortadadır. 

Adli yardıma ilişkin farkındalık, dezavantajlı gruplarda ve hatta bu alanlarda çalışan STÖ’lerde son derece düşüktür.  

Adli yardımda, faydalanıcıların hak gruplarını gösterecek bir veri izleme çalışması da bulunmamaktadır. 

LGBTİ+, kadın hakları, çocuk hakları, engelli hakları vb. komisyon ve merkezlerin, ilgili hak odaklı STÖ’lerle işbirliği kısıtlıdır. 

Bu işbirliğinin arttırılması, hak gruplarının adalete erişimini kolaylaştıracak ve adli yardımı daha etkili bir mekanizma haline getirecektir. 

Bu baroların (Ankara, Adana, Mardin, Diyarbakır, Antalya) komisyonlarının farklı kapasite ve deneyimleri vardır. Örneğin; bu barolar bünyesinde engelli hakları komisyonu ya yeni kurulmuş ya da bulunmamaktadır.  

Projenin hazırlık döneminde; barolar, baroların merkez ve komisyonları ve ilgili STÖ’lerin ESHİD ile işbirliğine dair olumlu bir yaklaşımları mevcuttu. Elbette, ESHİD’in proje sahalarında barolarla öncül bir işbirliği deneyiminin olması başlıca etkenlerden biridir.   

Proje planlarımıza göre, avukatlar hem hukuk kliniği metodolojisine dayanan kapasite geliştirme programına, hem de alt hibeye (hukuki destek için) uygun görülen STÖlerle eşleştirme programına dahil olacaklardır.  

Avukatlar; STÖ’ler ve Barolar arasında bir köprü görevi görecek ve dezavantajlı gruplardan gelecek başvurulara hukuki destek vereceklerdir. Programa dâhil olacak avukatlar, baroların ilgili merkez ve komisyonlarının destekleriyle seçilecektir.  

  1. Akademisyenler 

ESHİD’in 2018 yılında düzenlediği Engellilerin Adalete Erişimi Konferansı’nda edinilen bilgiye göre; dezavantajlı grupların adalete erişimine ilişkin kısıtlı sayıda akademik çalışma bulunmaktadır. Bu projede farklı disiplinlerden akademisyenler, hukuk kliniği metodolojisini uygulamaları ve uzmanlıklarını sunabilmeleri için seçilecektir. Bu destek, ana paydaşlarla akademinin bağlarını güçlendirecek ve projenin uzun dönemde hedeflediği amaca yönelik katkı sağlayacaktır. 

Akademi, Sivil Toplum, Baroların bir araya gelişi sayesinde; Proje kapsamında dezavantajlı grupların adalete erişiminin güçlendirilmesi konusunda ulusal bir konferans düzenlenecektir. Panelistler bağımsız bir bilim kurulu tarafından seçilecek; hem akademi dünyasından hem de sahadan çok sayıda katılımcının bilgilerini paylaşmaları ve yeni bilgilere erişmeleri sağlanacaktır. 

Akademinin de desteğiyle, işbirliği ve temasları artan sivil toplum ve Baroların, dezavantajlı grupların adalete erişimleri için hem yerel/uluslararası yargı mekanizmalarının, hem de yine yerel/uluslararası yargı dışı İnsan Hakları Mekanizmalarının kullanımı konusunda kapasiteleri artacaktır.  

  1. Yargısal ve Yarı-Yargısal Mekanizmalar 

Başta Mahkemeler, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) ve Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) olmak üzere, yargısal mekanizmalar dezavantajlı grupların başvurularında çoğu zaman yeterli bir soruşturma yürütmemektedir.  

Adalet Bakanlığı tarafından duyurulan yargıda reform strateji belgesi (Mayıs 2019), yargı bağımsızlığını ve adalete erişimi güçlendirmeyi hedefler. Diğer taraftan yarı-yargısal mekanizmaların böyle bir stratejisi olmadığı gibi Paris İlkeleriyle de uyumlu değillerdir. İlgili hak gruplarının haklarına erişimlerini izlemeye dair bir politikaları yoktur. Ulusal insan hakları mekanizmaları daha hızlı karar süreleri ve ücretsiz başvuru gibi sebeplerle çok önemli kurumlardır ancak Türkiye’de bu mekanizmalar dezavantajlı grupların adalete erişimi sorununa ilişkin bir rol oynamamaktadır. Bu problemli yapılarının altı 2018 ve 2019 Avrupa Birliği (AB) ilerleme raporunda çizilmiştir.  

Tüm bu hedeflere ulaşmak ve paydaşlarla birlikte yol almak için proje faaliyeti olarak; 

Öncelikli olarak seçilen baroların ve STÖ’lerin temsilcilerinin katılımıyla yapılacak bir ihtiyaç analizi toplantısını takiben farklı illerde; 

başlıklarında eğitimler düzenlenecektir. 

Bu eğitimlerin yanı sıra, proje paydaşlarının destekleriyle; dava izleme ve raporlama, yargısal pratiklerin haritalandırılması, ulusal ve uluslararası insan hakları mekanizmalarının izlenmesi, stratejik davalama ve tüm bu faaliyetlerin neticelerinin paylaşılarak, tecrübelerin artırılması amacıyla “Deneyim Paylaşım Toplantısı” yapılacaktır. 

Projenin ana akımlaştırılması adına ise İstanbul’da 2021 yılının sonunda ulusal bir kongre düzenlenecektir.  

Projenin sonucunda ise, “Ulusal İnsan Hakları Kurumlarının İzlenmesi Raporu”, “Dava İzleme Raporları” ve “Hak İhlalleri İzleme Raporu” kaynaklarının toplu halde yayımlandığı www.adaleteerisim.org isimli bir web sitesi, “Ulusal Konferans” yayını ve eğitim modülleri ortaya çıkacaktır. Tüm bu çıktılar, mevcut projenin kendi süresini ileriye taşıyacak ve dezavantajlı hak gruplarının adalete erişiminin güçlendirilmesine fayda sağlayacak ve önemli bir başvuru kaynağı olacaktır. 

Projeye ilişkin haber, etkinlik ve duyurular, proje web sitesi ve sosyal medya mecralarında güncel olarak yayınlanacaktır. Projemizi aşağıdaki hesaplarından takip edebilirsiniz. 

https://twitter.com/AdaleteErisim

https://www.instagram.com/adaleteerisim/

 

Kapat
Yazı Boyutu
A-
A+
Okunabilir Yazı Tipi
Kontrast
Renk Seç
Bağlantıların Altını Çiz
Bağlantıları Vurgula
Çerezleri Temizle
Gri Tonlama
Renkleri Ters Çevir
Animasyonları Kaldır
Stilleri kaldır
Sesli Asistan

Sesli Komut

  • 1. ana sayfaya git.
  • 2. kütüphaneye git.
  • 3. iletişime git.
  • 4. proje hakkında.
  • 5. danışma kurulu.
  • 6. proje paydaşları.
  • 7. duyurular.
  • 8. etkinlikler.
  • 9. basında biz.