Kütüphane

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği olarak 25-26 Aralık 2021 tarihlerinde Mardin’de “Dezavantajlı Grupların Adalete Erişiminin Güçlendirilmesi Projesi” kapsamında "Hukuk Okuryazarlığı Eğitimi" gerçekleştirdik.

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği olarak 5-6 Mart 2022 tarihlerinde Diyarbakır'da “Dezavantajlı Grupların Adalete Erişiminin Güçlendirilmesi Projesi” kapsamında "Karar Analiz Atölyesi" gerçekleştirdik.

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği olarak,  19-20 Mart 2022 tarihlerinde Antalya'da“Dezavantajlı Grupların Adalete Erişiminin Güçlendirilmesi Projesi” kapsamında ikinci kez "Karar Analiz Atölyesi" gerçekleştirdik.

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği olarak 4-5 Eylül 2021 tarihlerinde Bolu’da “Dezavantajlı Grupların Adalete Erişiminin Güçlendirilmesi Projesi” kapsamında ihtiyaç analizi toplantısı gerçekleştirdik.

17 Haziran 2021 tarihinde, HDP İzmir İl Başkanlığı’na silahlı saldırı sonucu parti çalışanı Deniz Poyraz’ın katledilmesine ilişkin İzmir 6. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen davanın 29.12.2021 tarihli duruşması izlenmiştir. Gerçekleşen saldırıda, ırkçı saikin bulunma ihtimaline binaen dava izlenmiştir.

20 Ağustos 2007’de arkadaşı M.O. ile birlikte Beyoğlu’nda sivil polislerce gözaltına alınan ve Beyoğlu Asayiş Şube Müdürlüğü’ne götürülen Nijeryalı Festus Okey'in, karakolda bir polis tarafından vurulmasına sonrasında hayatını kaybetmesine ilişkin İstanbul 21. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen davanın 10.02.2022 tarihli duruşması izlenmiştir.

Konya’da yaşayan Kürt bir ailenin 60 kişi tarafından saldırıya uğraması ve akabinde aileden 7 kişinin öldürülmesine ilişkin Konya 4. Ağır Ceza Mahkemesi'de görülen davanın 19.04.2022 tarihli duruşması izlenmiştir.

Kamuoyunda “Gezi Davası” olarak bilinen Gezi Parkı eylemlerine ilişkin davada verilen beraat kararlarının İstinaf Mahkemesi'nce bozulmasının ardından aralarında Osman Kavala, Can Dündar ve Memet Ali Alabora'nın da bulunduğu 17 sanığın İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılandığı davanın 21.05.2021 tarihli duruşması izlenmiştir.

Pdf Görüntüle

Pdf Görüntüle

Pdf Görüntüle

DEZAVANTAJLI GRUPLARIN ADALETE ERİŞİMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği olarak Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Demokrasi ve İnsan Hakları İçin Avrupa Aracı’nın destekleriyle 2021-2024 yılları arasında üç yıl boyunca “Dezavantajlı Grupların Adalete Erişiminin Güçlendirilmesi” projesini yürüteceğiz.

Projenin temel amacı, dezavantajlı grupların (kadınlar, etnik ve/veya dini azınlıklar, mülteciler, engelliler, LGBTİ+lar ve imtiyazlı grupların dışında kalan herkes) adalete erişiminin güçlendirilmesine yönelik olarak uzun vadede baroların, sivil toplum örgütlerinin (STÖ) ve avukatların dezavantajlı grupların adalete erişimde yaşadığı problemlere çözüm üretme konusunda işbirliklerini arttırmaktır.

Projenin Hedefi ve Kavramsal Çerçevesi

Proje konusu olarak belirlenen adalete erişim, Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen 16 sürdürülebilir kalkınma hedefiyle de paraleldir.

Bu çalışmamız sonucunda ulaşılmak istenen belirli hedefler şunlardır:

• STÖ’lerin dezavantajlı grupların adalete erişiminin geliştirilmesindeki kolaylaştırıcı rollerinin güçlendirilmesi
• Dezavantajlı grupların adalete erişiminin sağlanması için STÖ’lerin diğer paydaşlarla ilişkilerinin, işbirliklerinin arttırılması

Adalete erişim adil yargılanma hakkı, mahkemeye erişim, mahkeme önünde eşitlik gibi uluslararası insan hakları hukukunun başka başlıklarıyla da ilintilidir. Adalete erişim yalnızca adli yardım, adli müzaheret veya adli mekanlara fiziksel erişimden ibaret değildir. Adalete erişim, dezavantajlı grupların bu hak ve hizmetlere eşit biçimde erişip erişemediğiyle de direkt olarak alakalıdır.

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği, yürüttüğü tüm projelerde, ayrımcılıkla mücadele edilmesi, dezavantajlı grupların haklara erişiminin güçlendirilmesi, alternatif uyuşmazlık çözüm yollarına başvuru mekanizmalarının kullanımı gibi başlıkları daima öncelemiştir. “Dezavantajlı Grupların Adalete Erişiminin Güçlendirilmesi Projesi”, 2016-2019 yılları arasında ESHİD’in yürüttüğü “Engellilerin Adalete Eşit Erişimlerinin Desteklenmesi Projesi” sürecini ve çıktılarını rehber edinir.^[1]

ESHİD dezavantajlı grup terimine, hem kapsayıcı hem de gerçekçi şekilde Türkiye’de yaşanan çoklu ayrımcılıkları tanıyacak şekilde yaklaşır ve aşağıda belirtilen grupları kasteder:

• Türkiye’de çeşitli sosyal, kültürel, ekonomik veya politik sebeplerle şahsen, topluluk olarak veya bir grup olarak ayrımcılığa ve ötekileştirmeye maruz bırakılan gruplar,
• Irksal, etnik, dil, din ve inanç grupları, kadınlar, çocuklar, engelliler, LGBTİ+’lar, mülteciler, göçmenler, ve imtiyazlı olanlar dışında kalan gruplar

Başta Anayasa olmak üzere Türkiye mevzuatı, dezavantajlı grupların tanınmasının önünde engel olmaktadır ve bu şekilde dezavantajlı gruplar temel haklarından yoksun kalmakta ve ayrımcılığa uğramaktadır. Haklara dair farkındalık eksikliği, ekonomik yetersizlikler ve mekanizmalara olan güvensizlik sebebiyle, hak ihlali barındırarak bir davanın konusunu oluşturan birçok olay mahkemelerin önüne gelmemektedir.

Bunlarla birlikte adalete erişim için belirleyici temas noktasında bulunan barolar ve ilgili STÖ’ler, talepleri karşılamakta yetersiz kalmaktadır. Hukuki yardım talep eden başvurucular sıklıkla STÖ temsilcileri ve avukatların başvuru görüşme tekniklerine hâkim olmamaları nedeniyle sorunları tespit etmede yetersiz kaldıklarını belirtmişlerdir. STÖ’lerin bu konuda daha etkili bir aktör olması ve barolar ve avukatlarla işbirliklerinin güçlendirilmesinin bir ihtiyaç olduğu açıktır.

Proje sonunda STÖ’lerin diğer paydaşlarla adalete erişim kapsamında işbirliklerini kolayca yürütebilir olmalarını sağlamak hedeflenmiştir. Bu değişim, dezavantajlı kişileri hak arama ve başvuru mekanizmalarını kullanma konusunda cesaretlendirecek, işbirliğinin sağlanmasıyla hukuki desteğin kalitesi de artacaktır.

Projenin Hedef Grupları

1. Dezavantajlı gruplarla hak temelli çalışmalar yürüten STÖ’ler

Kurulacak danışma ağıyla birlikte, Diyarbakır, Mardin, Antalya, Adana, Ankara ve çevre illerinde faaliyetlerini sürdüren ve projenin bileşeni olan  STÖ’ler başvuru alma, yasal destek sağlama, izleme ve raporlama hususlarında mentorluk desteği alacaklardır.

2. Barolar ve Avukatlar

Adli yardım yalnızca ekonomik olarak ihtiyacı olanlara destek sunan bir mekanizmadır. Uygunluk ölçütleri nedeniyle herkes faydalanamamaktadır. Hak temelli bir yaklaşım eksikliği olduğu ortadadır.

Baroların; insan hakları, LGBTİ+ hakları, kadın hakları, çocuk hakları, engelli hakları vb. komisyon ve merkezlerinin, hak odaklı STÖ’lerle işbirliği kısıtlıdır. Bu işbirliğinin artırılması, hak gruplarının adalete erişimini kolaylaştıracak ve adli yardımı daha etkili bir mekanizma haline getirecektir.

Avukatlar hem hukuk kliniği metodolojisine dayanan kapasite geliştirme programına hem de alt hibeye (hukuki destek için) uygun görülen STÖ’lerle eşleştirme programına dahil olacaklardır.

3. Akademisyenler

Dezavantajlı grupların adalete erişimine ilişkin kısıtlı sayıda akademik çalışma bulunmaktadır. Bu projede farklı disiplinlerden akademisyenler, hukuk kliniği metodunu uygulamaları ve uzmanlıklarını sunabilmeleri için projeye destek vermeye davet edilecektir.

Akademi, sivil toplum ve baroların adalete erişime dair kamusal bir tartışma yürütebilmeleri adına proje kapsamında dezavantajlı grupların adalete erişiminin güçlendirilmesi konusunda uluslararası bir konferans düzenlenecektir.

4. Yargısal ve Yarı-Yargısal Mekanizmalar

Başta Mahkemeler, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) ve Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) olmak üzere, yargısal ve yarı yargısal mekanizmalar dezavantajlı grupların başvurularında çoğu zaman yeterli bir soruşturma yürütmemektedir.

Adalet Bakanlığı tarafından Mayıs 2019’da duyurulan yargıda reform strateji belgesi yargı bağımsızlığını ve adalete erişimi güçlendirmeyi hedeflemektedir.^[2] Diğer taraftan yarı-yargısal mekanizmaların böyle bir stratejisi olmadığı gibi Paris İlkeleriyle de uyumlu değildir. İlgili hak gruplarının haklarına erişimlerini izlemeye dair bir politikaları yoktur.

Ulusal insan hakları mekanizmalarına ücretsiz başvuru ve daha hızlı karar süreleri gibi sebeplerle ihlal başvurularında çok önemli kurumlardır, ancak Türkiye’de bu mekanizmalar dezavantajlı grupların adalete erişimi sorununa ilişkin bir rol oynamamaktadır. Bu kurumlardaki problem ve eksiklikler 2018 ve 2019 Avrupa Birliği (AB) ilerleme raporlarına da yansımıştır.

Proje Faaliyetleri

Tüm bu hedeflere ulaşmak ve paydaşlarla birlikte yol almak için aşağıdaki başlıklarda toplantı ve eğitimler düzenlenecektir.

• ihtiyaç analizi
• hukuk okuryazarlığı
• karar analizi
• insan hakları odaklı mülakat teknikleri
• veri toplama ve raporlama

Yanı sıra, proje paydaşlarının destekleriyle dava izleme ve raporlama, yargısal pratiklerin haritalandırılması, ulusal ve uluslararası insan hakları mekanizmalarının izlenmesi, stratejik davalama ve tüm bu faaliyetlerin neticelerinin paylaşılarak tecrübelerin artırılması amacıyla “Deneyim Paylaşım Toplantısı” yapılacaktır.

Projenin sonucunda ise, “Ulusal İnsan Hakları Kurumlarının İzlenmesi Raporu”, “Dava İzleme Raporları” ve “Hak İhlalleri İzleme Raporu” kaynaklarının toplu halde yayımlandığı bir web sitesi, “Uluslararası Konferans” yayını ve eğitim modülleri ortaya çıkacaktır.

Projeye ilişkin haber, etkinlik ve duyurular, proje web sitesi ve sosyal medya mecralarında güncel olarak yayınlanacaktır. Aşağıdaki bağlantılara tıklayarak projemizi sosyal medya hesaplarından takip edebilirsiniz.

AdaleteErişim.org

Adalete Erişim - Twitter

Adalete Erişim - İnstagram

^[1] Van İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği ortaklığında yürütülen proje kapsamında izleme ve raporlama, savunuculuk, yasal destek ve engelliler için eşit hakları destekleme faaliyetleri gerçekleştirildi. Çeşitli adli mekanizmalar, insan hakları kuruluşları ve Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık) ve Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu gibi organlara başvuru yapmayla ilgili farkındalık artırıldı. Projeyle ilgili detaylı bilgiye raporumuzdan ulaşabilirsiniz: https://bit.ly/31MOTnS Engellilerin Adalete Erişimi Konferans kitabımıza buradan erişebilirsiniz: https://bit.ly/3pJwnFg

^[2] 30 Mayıs 2019 Tarihli Yargı Reformu Strateji Belgesine İlişkin Ortak Görüş, https://bit.ly/3dCuwvX

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği olarak, aşağıda bulunan kişi ve kurumların iş birliğiyle 19-20 Mart 2022 tarihlerinde Antalya'da“Dezavantajlı Grupların Adalete Erişiminin Güçlendirilmesi Projesi” kapsamında gerçekleştirdiğimiz İnsan Hakları Temelli Mülakat Teknikleri Eğitim Raporuna ulaşabilirsiniz.